MİA’dan 100 yıl sonra yeniden yayımlanan istihbarat klasiği

Aralık 1925’te Hüseyin Rahmi Apak tarafından Osmanlıca harflerle kaleme alınan "Zamanımızda Casusluk ve Buna Karşı Mücadele" başlıklı çalışma, ilk basımının 100. yılında MİA öğretim üyesi Dr. Serhat Aslaner tarafından yayına hazırlanarak okuyucularla buluşturuldu.

Eserde, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde istihbarat yapılanmasının şekillenmesine rehberlik eden görüş ve değerlendirmeler, modern Türkçeye aktarılarak günümüz araştırmacı ve ilgililerinin erişimine sunuluyor. Yayın, Apak’ın Milli Amele Hizmetleri (MAH) ile ilişkisini ele alan bir giriş bölümüyle başlıyor; ardından orijinal metnin Latin harflerine aktarımı ve günümüz Türkçesine uyarlanmış versiyonu yer alıyor. Çalışma ayrıca Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Arşivi’nden belgeler ve MİT Müzesi envanterindeki görsellerle de zenginleştirildi.

Eser, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu takip eden yıllarda istihbarat teşkilatlanmasının temellerinin atıldığı dönemin entelektüel dünyasına dair ipuçları sunarken, Trablusgarp Harbi’nden Milli Mücadele’ye uzanan savaş yıllarının istihbarat düşüncesinin sistematikleşmesinde oynadığı role de dikkat çekiyor.

Dönemin Moskova ataşemiliteri olan Rahmi Apak’ın kaleme aldığı çalışmada, I. Dünya Savaşı sonrası uluslararası konjonktürde istihbaratın kazandığı yeni roller ve teşkilatların artan sorumluluk alanları ele alınıyor. Eserde, istihbarat faaliyetlerinin yalnızca askeri alanla sınırlı olmayan ve geniş bir toplumsal bilinç gerektiren bir güvenlik alanına dönüştüğü vurgulanıyor.

İki bölüm halinde hazırlanan eserin ilk kısmında casusluk faaliyetlerinin yapısı, istihbarat personelinin sahip olması gereken nitelikler, güvenli haberleşme ve bilgi güvenliği gibi başlıklar yer alıyor. İkinci bölüm ise istihbarata karşı koyma faaliyetlerini ayrıntılı biçimde ele alarak kamu kurumları ve toplumun farklı kesimlerinin bu süreçteki rolüne işaret ediyor.

Fransızca, İngilizce, Almanca ve Rusça bilen Rahmi Apak’ın çalışması, dönemin temel kaynaklarına geniş yer veren referans yapısıyla da öne çıkıyor. Eserde özellikle 1905 Rus-Japon Savaşı’nda Japon istihbaratının oynadığı rol, dikkat çekici örneklerden biri olarak aktarılıyor.

MİA tarafından yapılan bu yayın, Türk istihbarat tarihinin entelektüel arka planına ilişkin önemli bir başvuru kaynağının günümüze kazandırılması niteliği taşıyor.