Maden Kanunu’nda yapılması öngörülen geçici düzenlemeler kapsamında, sınırlı sayıdaki maden sahasının rezerv alanlarında yer alan zeytin ağaçlarının taşınması planlanıyor
Ağaçların zarar görmeden taşınıp taşınamayacağı ile ilgili soruları cevaplayan Prof. Dr. Mücahit Taha Özkaya, zeytin ağaçlarının uygun koşullarda 3 bin yaşındaki ağacın bile kadar taşınabileceğini söyledi.
TBMM gündemine 13 Haziran Cuma günü gelen 3213 sayılı Maden Kanunu’nda yapılması öngörülen geçici düzenlemeler kapsamında, sınırlı sayıdaki maden sahasında rezerv alanlarında yer alan zeytin ağaçlarının taşınabilmesi planlanıyor. Konuyla ilgili kamuoyunda oluşan tartışmalara açıklık getiren Ankara Üniversitesi Gıda Güvenliği Enstitüsü Müdürü ve Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mücahit Taha Özkaya, zeytin ağaçlarının doğru yöntemlerle ve uygun zamanda taşınmasının mümkün olduğunu belirtti. Dünyada ve Türkiye’de zeytin ağaçlarının taşınmasıyla ilgili birçok güzel örnek olduğunu belirten Prof. Özkaya, zeytin ağaçlarının oluşturduğu yumru ile yangınlardan bile kurtulabildiğini uygun koşullarda taşınan zeytin ağaçlarının zarar görmeden birkaç sene içinde eski verimine ulaşabileceğini söyledi.
"Uygun koşullarda rahatlıkla taşınabilir"
Zeytin ağaçlarının en uygun taşıma döneminin kış ayları olduğunu ifade eden Özkaya, "Ağaç uyku dönemindeyken, toprak altında yumru oluşturmuşsa bu yumru dört bir yanından hendekler açılarak çıkarılır. İnce kök bağlantıları kesildikten sonra uygun koşullarda yeni yerine taşınır. Yeni yerin iklimi ve toprak yapısıyla taşındığı yer arasında uyum olması gerekir. Bu sağlandığında zeytin ağacı rahatlıkla tutunur. Bir yaşından 3 bin yaşına kadar taşınabilir" dedi.
Zeytin ağacının altında yumru yoksa ve bulunduğu bahçe düzenli sulanıyorsa taşımanın daha kolay olacağını belirten Özkaya, "Yaşlı ve sulanmamış ağaçlar genellikle yumru oluşturmuştur. Bu yumru, zeytin ağacının adeta ölümsüzlük kaynağıdır. Toprak yangın geçirse, dona maruz kalsa dahi bu yumru zarar görmediği sürece ağaç yeniden filiz verir" diye konuştu.
Dünyadan örnek: Madrid’de finans merkezinde zeytin ormanı
Zeytin ağacı taşınmasına ilişkin dünya genelinden örnekler de veren Özkaya, "İspanya’da bir bankanın Madrid’in güneyinde kurduğu finans merkezi çevresinde kullanılan tüm ağaçlar çok yaşlı zeytin ağaçlarından oluşuyor. Bu ağaçlar dünyanın çeşitli yerlerinden getirilip oraya dikilmiş. Hatta genetik analizlerle sınıflandırılıp türlerine göre adlandırılmışlar. Madrid örneği başarılı uygulamalara içinde özellikle gösterilebilir" dedi.
"Zeytine doğal saksı: Derin çukur, uygun karışım"
Her yerde zeytin ağacı yetiştirilebileceğine dikkat çeken Özkaya, toprağın yetersiz olduğu durumlarda "doğal saksı" yönteminin uygulanabileceğini belirtti. "Çapı 2-3 metreyi bulan bir yumru için en az 2 metre derinliğinde bir çukur açılmalı. Bu çukur, kök gelişimini destekleyecek özel toprak karışımıyla doldurulmalı. Tıpkı saksı hazırlanır gibi. Ağaç bu şekilde yeni yerine uyum sağlar, kökleri geliştikçe güçlenir ve tutunur" ifadelerini kullandı.
"Verime ulaşması 5-6 yılı bulabilir"
Zeytin ağacının taşınmadan önce budanması gerektiğini vurgulayan Özkaya, şu bilgileri verdi:
"Ağacın yaprak alanı azaltılmalı ki, kök sistemiyle dengeli bir yeniden büyüme süreci yaşansın. Taşındıktan sonra eski verimine ulaşması 5 ila 6 yıl sürebilir. Ancak bu, aynı zamanda ağaçta gençleştirme etkisi de oluşturur. Zaten üreticiler zaman zaman böyle budamalar uygular."
Zeytin ağaçlarının kuraklığa ve suya bağımlılığa karşı daha dirençli kalabilmesi için aşırı sulamadan kaçınılması gerektiğini hatırlatan Özkaya, "Ağaç çok suya alışırsa daha narin hale gelir. O yüzden sulamaya dikkat edilmeli" diye ekledi.